استانداردهای شهر هوشمند
عموما استانداردهای شهر هوشمند را می توان به سه سطح استراتژیک یا خطوط راهنما برای رهبران، فرآیندی و فنی تقسیم بندی نمود. PAS8100:2015 در استاندارد های استراتژیک عموما چارچوب ها، و قالب های کلی برای طرح ریزی، مدیریت و توسعه یک شهر هوشمند شامل عناصر و الزامات کلان ارائه می شود.
به عنوان مثال برای طرح ریزی و مدیریت یک شهر هوشمند نقشه راه کلان می تواند مانند شکل زیر ترسیم شود. در این نقشه راه گامهای حرکتی که عبارتند از ترسیم چشم انداز، اهداف و راهبردها مشخص شده و سپس با ارزیابی وضع موجود و توانمندی های کنونی نسبت به طراحی یک نقشه راه حرکتی توسعه شهر اقدام نموده و در گام بعد نسبت به اجرای نقشه ترسیم شده حرکت می شود.
در نهایت با ارزیابی اقدامات صورت گرفته و توسعه توانمندیهای مورد نیاز میزان پیشرفت و تاثیرات آنها بررسی شده و با وضع مطلوب قیاس می گردد. در سطح دوم یا سطوح فرآیندی عموما به فرآیندها و فعالیت های کلانی که بایستی در یک شهر مورد توجه قرار گرفته و به واسطه آنها خدمات هوشمند به همشهریان و سایر طرف های ذینفع ارائه گردد، تعریف می شوند. تعریف حوزه های مورد توجه یک شهر هوشمند و شاخص های عملکردی عموما در این این گونه استانداردها مورد عنایت است. و در سطح فنی بیشتر تکیه و توجه بر الزامات فنی هر یک از حوزه های یک شهر هوشمند می باشد.
به عنوان مثال در یک شهر هوشمند نحوه مدیریت داده های بزرگ، نحوه مدیریت حمل و نقل و ترافبک شهری، نحوه گسترش و توسعه زیرساخت و …. تشریح شده و به طور تخصصی در یک حوزه به جزئیات و الزامات مورد نیاز می پردازد PAS8100:201
اما شاخص هایی که در استاندارد ISO 37120: 2014 وجود دارد کمک می نماید تا شهرها عملکرد خود را ارزیابی نمایند و میزان پیشرفت خود در بهبود کیفیت زندگی و پایداری را در طول زمان را بسنجند. رویکرد متحد استاندارد به شهرها کمک می کند تا جایگاه خود را در مقایسه با سایر شهرها بسنجند. از سویی دیگر این اطلاعات را می توان برای شناسایی آئین کار برتر و کسب دانش از دیگران به کار گرفت.
استاندارد ISO 37120: 2014 را می توان در هر شهر یا منطقه شهرداری، که صرف نظر از بزرگی، موقعیت مکانی یا میزان توسعه یافتگی خواستار ارزیابی سطح عملکرد خود بر اساس یک الگوی مقایسه ای قابل تصدیق و تائید است اجرا کرد. این نخستین استاندارد ایزو در رابطه با شاخص های زندگی شهری است و به عنوان بخشی از استانداردهای توسعه پایدار در جوامع می باشد.
این استاندارد به طور رسمی در تاریخ 15مه در جریان برگزاری مجمع شهرهای جهان Global City Indicators Facility معرفی شد. در سایت رسمی سازمان بین المللی استانداردسازی برخی از مزایای استفاده از این استاندارد به شرح ذیل شمرده شده است: حاکمیت موثر بیشتر و ارایه خدمات، اهداف و محک های بین المللی، محک های محلی و برنامه ریزی، تصمیم گیریهای آگاهانه سیاست گزاران و مدیران شهر، آموزش عمومی در سراسر شهر، اهرمی برای بودجه گیری و شناسایی توسط مجامع بین المللی، اهرمی برای دریافت کمکهای مالی در شهرهایی با سطوح ارشد دولتی، چارچوبی برای برنامه ریزی پایداری، شفافیت و اطلاعات آزاد به منظور جذاب نمودن سرمایه گذاری، اطلاعات قابل مقایسه جهت اخذ تصمیمات شهر، محک داخلی و بین المللی.
استاندارد ISO 37120 که قابلیت انجام ممیزی و صدور گواهینامه توسط مرجع شخص ثالث نیز برای آن امکان پذیر است شامل 17دسته شاخص به شرح ذیل می باشد: اقتصاد، آموزش، انرژی، محیط زیست، مالی، واکنش سریع و آتش سوزی، حاکمیت، سلامت، تفریحات، ایمنی، سرپناه، ضایعات جامد، ارتباطات راه دور و نوآوری، حمل و نقل، برنامه ریزی شهری، فاضلاب، آب و فاضلاب.
در این استاندارد و برای مجموعه دسته های 17گانه در مجموع 100شاخص برای شهر هوشمند قید شده که به دو دسته “کلیدی “و “حمایتی “تقسیم بندی شده اند. شاخص های کلیدی، شاخص هایی هستند که باید توسط سازمان استقرار کننده استاندارد ردیابی و گزارش شود، در حالیکه شاخص های حمایتی با درجه ای ضعیف تر و تاحدودی اختیاری می تواند ردیابی و گزارش شوند.
در این استاندارد از مجموع 100شاخص مطرح شده 46شاخص کلیدی (بایدی) و 54شاخص از نوع حمایتی (بایستی) می باشد. به عنوان مثال در دسته سرپناه شاخص “درصد جمعیت کوخنشینان به کل جمعیت” یک شاخص کلیدی و شاخص “تعداد بیخانمانها در 100هزار نفر جمعیت” یک شاخص حمایتی است. مطابق شکل
این استاندارد برای ارزیابی عملکرد خدمات، زیرساختها و موسسات، بهبود عملیات شهر، الگوبرداری از یکدیگر، تعیین اولویت طرح ریزی بودجه (ارزیابی کیفیت زندگی،) حمایت از داده های باز open dataو توسعه نرم افزارهای کاربردی، ایجاد موارد بهتر برای سرمایه گذاری بروی زیرساختها می تواند مفید باشد. از طرف دیگر این استاندارد می تواند برای سرمایه گذاران و سهام داران نیز به دلایل زیر بسیار مثمر ثمر باشد: بدلیل نمایش میزان اثربخشی قدرت حاکمیت شهر، بدلیل ارائه دادهای حاصل از ارزیابی مقایسه ای صورت گرفته در سطوح ملی و بین المللی، بدلیل ارزیابی میزان اثربخشی پروژه های زیرساختی در پایداری شهر و بدلیل ارائه امتیاز کلان شهر در نسبت با سایر شهر های کاندیدا.
در شکل زیر مقایسه از ارزیابی های صورت گرفته از 15شهر مختلف جهان بر اساس این استاندارد به نمایش گذاشته شده است. همانطور که در شکل قابل ملاحظه می باشد میانگین امتیاز های کسب شده توسط این شهر ها 11.18درصد می باشد و شهرهایی مانند مکه، منا، عمان و غیره دارای امتیازی پایین از حد میانگین بوده و شهرهایی مانند لوس انجلس و تورنتو دارای بیشترین امتیاز می باشند. بنابراین امتیاز بدست آمده از ارزیابی این استاندارد در نسبت با سایر شهر ها حرف های بسیار خوبی برای سرمایه گذاران به همراه دارد.
